Płyty roku 2018

Poszerzanie pola walki

Josephine Decker - film "Madeline's Madeline"
Lukas Jiricka - książka “Zdobywcy scen akustycznych. Od radioartu do teatru muzycznego”
Wojciech Kucharczyk - spektakl URAN URAN
David Lang - Mile Long Opera
Modular Television i Copy corpo - wizualizacje
Siksa - film “Stabat Mater Dolorosa” + książka “Natalia ist sex. Alex ist Freiheit’
Kamila Siwińska, Joanna Szumacher - spektakl “16 psów. Rzecz o treserce zwierząt. Koncert na fortepian, śpiewaczkę, piosenkarkę i elektronikę”
Andrzej Załęski, Jacek Staniszewski - program telewizyjny Antyfonie

Tradycyjnie już podsumowanie płyt roku otwiera zestawienie działań, których autorzy wychodząc z pozycji aktywnych twórców współczesnej kultury muzycznej poszukują nowych form i dróg rozwoju. W tym roku cieszyły produkcje sceniczne Kucharczyka i Szumacher nie tylko zrywające z formułą musicalowej rozrywki, ale i śmiało stosujące chwyty współczesnego teatru i opery w kontekście muzycznego eksperymentu. Kontekst ten i jego praktyki szeroko zarysował w swojej książce Lukas Jiricka. Znamienne, że wydawcą był Instytut Teatralny, w tym roku trudno było o podobnie wnikliwą pozycję w świecie muzyki. Z takiej perspektywy tym bardziej zachwycają niesamowicie udźwiękowiony film Josephine Decker, dostępna w formie internetowej poszerzonej rzeczywistości nowojorska opera Davida Langa czy film i książka Siksy. Przestrzeń w dźwięku, ruch w muzyce, taniec w idei. Z kolei z perspektywy polskich zastojów w krytyce muzycznej (zarówno tej niezależnej, jak mainstreamowej) oraz strony wizualnej realizacji scenicznych chcę zwrócić uwagę na nowe jakości tego roku - niestety wstrzymany cykl telewizyjny Antyfonie oraz działalność VJ’ską Copy Corpo i Modular Television.

Sound art

Alva Noto & Ryuichi Sakamoto - Glass (Raster-Noton)
Julian Abraham ‘Togar’ Acoustic Analog Digitally Composed (Hasana)
Olivia Block - 132 ranks (room40)
Sandra Boss - Luft (Falt)
Peter Blamey - Five Fertile Exchanges (Consumer Waste)
Eva-Maria Houben - Breath for Organ (Second Editions ‎)
Małe Instrumenty - Tango
Tom Mudd - Gutter Synthesis (Entr'acte)
Susana Santos Silva - All The Rivers, Live At Panteão Nacional (Clean Feed)

Nie zawsze mamy możliwość być w miejscu właśnie prezentowanej instalacji dźwiękowej (Olivia Block), innym razem artyście zależy byśmy doświadczyli najpierw obiektu, a produkcją dźwięku zajęli się samodzielnie (Małe instrumenty), a w większości przypadków format wydawnictwa płytowego jest nadal najbardziej bezpośrednią formą przekazania doświadczenia dźwiękowego, z zachowaniem doświadczenia jego przestrzeni i faktury. Sound art na płytach miał się w tym roku wyjątkowo dobrze, może nawet lepiej niż w coraz bardziej przewidywalnym obiegu galeryjno-grantowym.

Tradycja nagrań terenowych:

Black Merlin - Kosua (Island Of The Gods)
Gonçalo F Cardoso - Impressões de uma Ilha (Unguja) (Edições Cn)
Marcin Barski - Wanda's Dream (Reading Group)
Institute of Landscape Architecture - Melting Landscapes (Institute of Landscape Architecture)
Michael Lightborne - Sounds of the Projection Box (Gruenrekorder)
Annea Lockwood, Christina Kubisch - The secret life of the inaudible (Gruenrekorder)
Lionel Marchetti - Jeu du monde (Sonoris)
Pali Meursault - Stridulations (Discrepant)
Áine O'Dwyer, Graham Lambkin - Green Ways (Erstwhile)
Francis Plagne & Crys Cole - Two Words (Black Truffle)
Matthew Revert, Vanessa Rossetto ‎– Everyone Needs A Plan (Erstwhile)
Toshiya Tsunoda & Taku Unami - Wovenland (Erstwhile)
Matthias Urban - The Galvanic Twitch (Dinzu Artefacts, 2017)
Jana Winderen - Spring Bloom in the Marginal Ice Zone (Touch)
Maciej Wirmański - The Wind which brought us winter / Wiatr, który przyniósł nam zimę (Szara Reneta)

Dopiero zasiadając do tego porządkowania rocznych notatek z odsłuchów zdałem sobie sprawę , że komponowanie z nagrań terenowych staje się coraz powszechniejszą praktyką, zdecydowanie wymykającą się schematom (jak lanie wody usilnie powielanym przez samozwańczych krytyków), a ich ilość świadczy być może o trendzie powrotu do korzeni gatunku francuskiej tradycji muzyki konkretnej. Oczywiście wielu bohaterów tej sekcji pojawia się z moim zestawieniu praktycznie co roku, a specjalizację oficyn typu Gruenrekorder, Touch i Discrepant  obserwujemy od wielu lat. Być może winna jest coraz bardziej odczuwalna degradacja środowiska naturalnego, w której kontekście gest operowania nagraniem terenowym nabiera znaczenia politycznej deklaracji.

Tradycja komponowania

Clara de Asís - Do Nothing (Another Timbre)
Claudio F. Baroni - Motum (Unsounds)
Philip Corner - EXTREEMIZMS early & late (Unseen Worlds)
Christopher Fox - Headlong (Metier)
Jürg Frey - 120 Pieces of Sound (Elsewhere)
Reinhold Friedl - String Quartets (Bocian Records)
Kyle Gann - Hyperchromatica (Other Minds)
Lionel Marchetti + Cat Hope (Performed by Decibel) - The Last Days Of Reality (room40)
Sarah Hennies - Sisters (mappa) / Embedded Environments (BLUME)
Pierre Jodlowski & Les Percussions de Strasbourg  "Ghostland"
Mark Knoop & Philip Thomas ‎– John Cage: Two2 (another timbre)
John Krausbauer - BEATS (ANTS)
Zygmunt Krauze - Folk Music (Bôłt Records)
Kukuruz Quartet - Julius Eastman Piano Interpretations (Intakt)
Daniele Roccato - Scodanibbio Alisei (ECM)
Tyshawn Sorey - Pillars (Firehouse 12)
James Tenney - Harmonium (by Scordatura Ensemble) (New World Records)
Jakob Ullmann - Muntzers Stern, Solo II (Edition RZ)

Zestawienie pokazuje, że muzyka tradycyjnie komponowana jest nadal zdominowana przez dziadków i ojców, choć są tu wybitne wyjątki (jak Sarah Hennies) czy uderzenia ze “światów równoległych” (jak Tyshawn Sorey czy John Krausbauer). Zaskakujące interpretacje (jak Krauze, Eastman i Cage), nowe działania na scenie (chyba pierwsza tak owocna współpraca Marchettiego z orkiestrą) i zdecydowany odwrót od zbyt powszechnego i popularnego minimalizmu / redukcjonizmu (jak Fox i Corner). Szkoda, że ciekawa polska muzyka komponowana rzadko ukazuje się na płytach.

Tradycja improwizowania

Joey Baron & Robyn Schulkowsky - Now You Hear Me (Intakt)
Michael Beharie and Teddy Rankin-Parker - A Heart From Your Shadow (Mondoj)
Lucio Capece, Marc Baron - My Trust In You (Erstwhile)
Martin Küchen - Lieber Heiland, Laß Uns Sterben (Sofa, 2017)
Jérôme Noetinger, Robert Piotrowicz, Anna Zaradny ‎– CRACKFINDER (Musica Genera)
Ingar Zach, Speak Percussion - Before Nightfall One (Sofa)

Płyt niewiele, bo tradycja coraz bardziej wiekowa, ale pojedyncze przypadki mocno chwytające za ucho i dowodzące, że w tej dziedzinie muzyki jak w żadnej liczą się świadomośc dźwięku i kontekstu nabywane z wieloletnim doświadczeniem.

Tradycja eksperymentowania

Oren Ambarchi, Kassel Jaeger, James Rushford - Face Time (Black Truffle)
Rodrigo Ambriz - Una silueta se precipita en arcadas (Szara Reneta)
Félicia Atkinson - Coyotes (Geographic North)
Brian Chase - Drums & Drones (Pogus)
Lucrecia Dalt - Anticlines (RVNG Intl.)
Ellen Fullman & Okkyung Lee - The Air Around Her (1703 Skivbolaget)
Bartek Kujawski - Puerile Things Inferno (Bôłt Records)
Graham Lambkin - No Better No Worse (Vol 1)
Isabel Latorre & Edu Comelles - For Pauline (Crónica)
Melfi - Four Concerns (Czaszka Recrds)
Mirt - Decaying Land (Martin Castillo's Favourite Records Company)
Kate Nv - для for (PLANCHA)
OONDOOD - PIANO ALBUM YOU WERE NEVER READY FOR (Mik.musik.!.)
Jim O'Rourke - Steamroom 38 (Steamroom) / Sleep Like It's Winter (Newhere Music)
paszka - producent mebli z drewna i materacy (Audile Snow)
rużaw - wybrane utwory otaczające (Mik.Musik.!.)
Asmus Tietchens - Stenogramme, zweite Folge (Entr'acte)
Tashi Wada With Yoshi Wada And Friends ‎– Nue (RVNG Intl.)

Drogi mainstreamu i niezalu rozjeżdżają się w Polsce coraz bardziej, próby godzenia tych światów w mediach są przeważnie nieudane i pokazujące (z małymi wyjątkami) straconą już pozycję środowiska dziennikarskiego. Kneblowanie Dwutygodnika zapewne tę wyrwę powiększy. Dlatego bardzo mnie cieszy, że właśnie w tej sekcji pojawia się najwięcej polskich wydawnictw i młodych twórców, dla których dźwiękowa przygoda nie jest tylko dodatkiem do instagramowej kreacji i udanej socjalizacji.

Dekonstrukcje muzyki klubowej

Amnesia Scanner - Another Life (Pan-Act)
Golden Teacher - GDDB (Akashic Records)
Russell Haswell - Respondent (Diagonal)
Hieroglyphic Being - The Red Notes (Soul Jazz Records)
Jung An Tagen - Agent Im Objekt (Editions Mego)
Ewa Justka - Name​-​dropping In The Style Of Florian Hecker (New York Haunted)
Eli Keszler - Stadium (Shelter Press)
Georgie McVicar - Failure to Meet Repayments Could Result in One (or more) of the Following Being Actioned Against You (Conditional)
FAUSTO MERCIER - BALLROOM OF RECUR (POINTLESS GEOMETRY)
Piotr Połoz - 1 Drop of Autumn (Mik.musik.!.)
Raime - Am I Using Content Or Is Content Using Me (Different Circles)
RP Boo - I'll Tell You What! (Planet Mu)
Rian Treanor - RAVEDIT (Death of Rave)
Wilhelm Bras - Living Truthfully Under Imaginary Circumstances (ATTITUDES)
Hubert Zemler - groove 8 (Outlines)

Niewielu nowych zawodników, co wcale nie znaczy, że napływu nowej krwi nie ma.  Raczej muzyka klubowa z roku na rok jest coraz bardziej oporna zmianom i poszukiwaniom w imię grywalności dj’skiej. A ci bardziej pomysłowi przy pierwszej lepszej okazji ratują się roszadą do innych sekcji (z naciskiem na kolejną).

Dekonstrukcje muzyki popularnej

Wojciech Bąkowski - Jazz Duo (Dunno)
Grouper - Grid of Points (Kranky)
Laurel Halo - Raw Silk Uncut Wood (Latency)
Julia Holter - Aviary (Domino)
Johann Johannsson - Mandy OST (Lakeshore Records)
Kassin - Relax (Luaka Bop)
Low - Double Negative (Sub Pop)
Mouse on Mars - Dimensional People (Thrill Jockey)
Colin Self - Siblings  (RVNG Intl.)
Sophie - Oil of Every Pearl's Un-Insides (Transgressive Records / Future Classic)

Być może najżywsza sekcja ostatniego roku, wszak to płyty które w większości przekonały stosunkowo szeroką liczbę słuchaczy, jednocześnie stosując przeróżne fortele by przemycić praktyki eksperymentalne na grunt powszechnie przyswajalnej formy. Co charakterystyczne, poza programowym już filtrowaniem z przeszłością słyszymy zdecydowane koncepty formalne, brzmieniowe i tematyczne.

Dekolonizacje 

Bamba Pana - Poaa (Nyege Nyege Tapes )
Kadodi - Kadodi  (Nyege Nyege Tapes‎)
DJ Khalab - Zaire (On The Corner Records)
Hailu Mergia - Lala Belu (Awesome Tapes From Africa)
Rabit - Life After Death (Halcyon Veil)
Rosalía - El mal querer (Sony)
Sons of Kemet - Your Queen Is A Reptile (Verve)
Shuta Hasunuma & U-zhaan - 2 Tone (Commmons)

Prób oderwania muzyki od tradycji zachodniej jak co roku było wiele, w tym chyba nie wszystkie aż tak udane i pomysłowe, stąd dość ograniczona lista, choć kciuki trzymam jak co roku podwójnie. Niektóre pozycje równie dobrze mogły mógłbym przypisać do sekcji popularnej, jednak ich nacisk na kontekst kulturowy jest zdecydowanie rezonujący.

Hophop

Hannah Silva - Talk In A Bit (Human Kind Records)
JPEGMAFIA - 2018 - Veteran (Deathbomb Arc)
East Man - Red, White & Zero (Planet Mu)
NoName - Room 25

Archiwa

David Attenborough - My Field Recordings from Across the Planet (Wrase)
Joan La Barbara - Early Immersive Music (Mode)
Philip Corner - The Judson Years (ALGA MARGHEN)
Ustad Zia Mohiuddin Dagar - Raga Yaman / Ragas Abhogi & Vardhani (Ideological Organ)       
Mary Jane Leach - (f)lute songs (Modern Love)
Alvin Lucier - Criss-Cross_Hanover (Black Truffle)
Ragnar Johnson ‎- Crying Bamboos : Ceremonial Flute Music From New Guinea Madang (Ideologic Organ)
Jako Maron - The Electro Maloya Experiments Of Jako Maron (Nyege Nyege Tapes)
Mołr Drammaz - Times Before Emojis Came (Lullabies For Insomniacs)
Ursula K Le Guin & Todd Barton - The Music And Poetry Of The Kesh (Freedom To Spend)
Jean C Roché - Birds Of Venezuela  (Sub Rosa)
Otto Sidharta - Indonesian Electronic Music 1979-1992 (Sub Rosa)
Carl Stone - Electronic Music from the Eighties and Nineties (Unseen Worlds)
Massimo Toniutti - Il Museo Selvatico (Black Truffle)
Denis Wise - Wize Music (Finders Keepers)
VA - Gumba Fire - Bubblegum Soul & Synth Boogie in 1980s South Africa (Sundway)
VA - Konkere Beats - YORUBA! Songs and Rhythms for the Yoruba Gods in Nigeria (Soul Jazz)
VA - Two Niles to Sing a Melody: The Violins & Synths of Sudan (Ostinato Records)

Właściwie do tej sekcji mógłbym ograniczyć coroczne podsumowania. I byłoby równie ciekawie. Ale jeszcze się aż tak nie postarzałem.

Tradycja ludowa

Felix Blume - Death in Hhaiti (Discrepant)
Remek Hanaj - Wysiadywanie góry (Requiem)
Abu Obaida Hassan & His Tambour - The Shaigiya Sound of Sudan (Ostinato Records)
Jerusalem In My Heart - Daqa'iq Tudaiq (Constellation Records)
Suavas Lewy - 1905​. ​Niech się niesie ten siostrzany śpiew (Nasze Nagrania)
Barbara Kinga Majewska & Marcin Masecki - Taratil ‘id al-milad (Bôłt Records)
Sosena Gebre Eyesus (Little Axe Records)
Marc Ribot - Songs of Resistance 1942-2018 (ANTI)

Każda z płyt w tej sekcji  jest osobną i odrębna opowieścią zawieszoną pomiędzy daleką przeszłością a koląca w oczy teraźniejszością. To też druga sekcja, w której wymieniam sporo polskich produkcji i są to przykłady wybitnie oryginalne i przełamujące schematy. Mimo, że osadzone mocno w tradycji, to poszukujące. Wyłomów, olśnień i nadziei tam, gdzie wszyscy już odpuścili.

I takiego ducha życzę nam wszystkim na Nowy Rok.